Een opvallend simpel ingrediënt in de zorg om van meerwaarde te zijn voor de zorgvrager/cliënt. Een artikel geschreven op basis van mijn eigen ervaring als hulpverlener in jeugdzorg, verslavingszorg, GGZ en diverse woongroepen.
Toepasbaar bij zowel de jeugd- als de volwassen zorg.
Sommige mensen hebben álles al geprobeerd. Vanaf jonge leeftijd in aanraking gekomen met de hulpverlening. Meerdere woonplekken gehad. Allerlei therapievormen gevolgd zoals: traumaverwerking, cognitieve gedragstherapie, creatieve therapie, afkicken en medicatie. Inmiddels al tientallen hulpverleners gehad waar ze hun verhaal aan mochten/moesten doen (en sommigen wel honderd.. helaas overdrijf ik dan niet). Uiteindelijk kwamen ze bij ons team terecht. Beschrijvingen als deze kwamen dan voorbij: ‘onhandelbaar’, ‘uitbehandeld’, ‘ongemotiveerd’, ’te complex’.
Velen van hen waren het vertrouwen in hulpverleners en de mens verloren. Sommigen hebben trauma’s erbij gekregen door de hulpverlening. En toch deden deze mensen met zoveel kwetsbaarheden de deur voor ons open, verschenen op afspraken, vertelden over hun pijn en verdriet en rondden behandelingen succesvol af en hadden de zorg niet of nauwelijks meer nodig. Natuurlijk heb je hier een combinatie van factoren nodig. Maar wat mij betreft valt één factor op. Zoals je waarschijnlijk al raadt: Beschikbaarheid.
Er zijn talloze mogelijkheden in de zorg. Zowel regulier als daarbuiten. Iedere hulpverlener heeft een eigen expertise, normen, waarden, verschillende behandelvormen en methodieken. Allemaal kunnen ze positief van invloed zijn.
Op veel plekken is de afspraak dat je op tijd op je afspraak moet komen, op kantoor. Dan doorloop je een x-aantaal sessies, waarna je weer zelfstandig verder gaat. Als het niet lukt om naar een kantoor te gaan of als je te vaak afmeld – om wat voor reden dan ook – wordt je meestal uitgeschreven (helaas omdat ze daar vaak toe genoodzaakt zijn). Sommigen krijgen dan de stempel: ‘niet gemotiveerd’ of ‘niet begeleidbaar/behandelbaar’ mee.
"Ik voelde mij gezien"
"Iemand anders behandelen, zoals jou en mij. Dat bleek de grootste impact te hebben"
Alles wat al geprobeerd was, bleek niet voldoende steunend. Het is dan ook zoeken naar een andere manier van werken. We werkten met de presentiebenadering.
We gingen naar iedere plek waar de ander was, wanneer het kantoor niet een fijne plek bleek voor de ander. Dit kon op straat, op school, in hun huis, bij een kennis of op de hobbyclub zijn. Bij een afmelding, planden we een nieuwe afspraak. Met de vraag of er iets is dat kan helpen om op de afspraak te kunnen verschijnen. Als we geen gehoor kregen, gingen we eropaf. Soms wel maandenlang. Alles met het doel om te laten zien dat we er zijn en niet zomaar weggaan.
Tijdens de behandelingen komt er veel los en ondertussen gebeurt er ook van alles in het leven. Het stond de mensen vrij om hun verhaal te doen. Te bellen, appen of een extra afspraak in te plannen wanneer nodig. Wanneer de jongeren in een crisis verkeerden stonden we klaar.
Na de crisis boden we geborgenheid door contact te houden en te kijken wat iemand nog nodig heeft om weer een stap te kunnen zetten in het leven. Kanttekening: dit deden we binnen kantoortijden. Daarna ging het over naar de crisisdienst.
Mijn collega’s en ik hebben ons al vaak afgevraagd hoe het kan dat we contact konden houden met de zogenoemde ’te complexe’ jongeren. Waarom zoveel niet helpend leek te zijn en we uiteindelijk toch een positief resultaat hadden. We vroegen het de jongeren: ‘Wat deden wij anders?’ of ‘Wat hebben we nu eigenlijk goed gedaan?’ Het was geen uitzondering dat het antwoord op de vraag was:
Ik voelde mij bij jou een mens. Geen patiënt
Iemand komt pas in verandering wanneer hij of zij er klaar voor is. Wanneer je beschikbaar bent en blijft voor iemand voor een langere periode, kun je er staan als het nodig is. Als iemand het punt heeft bereikt om tot verandering te komen. Als je de zorg dan al afgesloten hebt na een paar sessies, ‘zwemt’ iemand op het belangrijkste moment. Het geeft het gevoel dat je een mens bent. Dat je gezien wordt en niet als nummertje behandeld wordt.
Heel vaak hielp het alleen al als de zorgvrager wist dat ze iemand konden bellen of appen. Dat ze wisten dat iemand zou luisteren en voor hem of haar klaar kon staan. Alleen deze mogelijkheid zorgt al voor een afname van spanning en crisissen.
Het heeft mij meer dan eens ontroerd. De impact die het heeft in het simpele: ‘er gewoon zijn’ en iemand als mens zien in plaats van patiënt. Dat dit hetgeen is wat iemand zo bij is gebleven en wat deze mensen als onderscheidend hebben ervaren. Ik vind het nog lastig om voor te stellen. Dit is nou geen methodiek of trucje. Dit is vanuit je hart werken. Vanuit gelijkwaardigheid en oprechtheid.
Gedurende deze zeven jaar in de zorg is de kracht van beschikbaarheid iets wat mij bij is gebleven. Het is een belangrijk ingrediënt voor mij geworden in mijn werk. Zeker ook binnen Upenda. Nu bied ik vanuit Upenda geen crisiszorg en is de hele fundering anders dan bij het Fact Jeugd en andere hulpverleningstakken. Maar de behoefte van de mens om gezien en gehoord te worden, vanuit gelijkwaardigheid, is voor mij een belangrijke pijler in mijn sessies.
We zijn allemaal mens met onze eigen uitdagingen. Ik ben niet minder of beter dan de ander.
Belangrijke sidenote op dit artikel: het Fact Jeugd team krijgt de ruimte om lang mee te lopen bij de jongvolwassenen. Er hoeft niet gelijk uitgeschreven te worden als iemand niet komt opdagen. Er is ruimte om buiten de standaard kaders van de hulpverlening te werken. Dit maakt dat er meer flexibiliteit mogelijk is. Dit artikel is dan ook absoluut niet bedoeld als kritiek op andere vormen van hulpverlening die deze ruimte niet krijgen. Het schrijven van dit artikel dient als inzicht over de impact van iets ‘simpels’ als beschikbaar zijn en iemand zien als gelijkwaardig mens bij de cliënten. Een ingrediënt in de zorg die iedereen kan toepassen. Waar geen opleiding aan te pas komt.
We’re all walking each other just home
–Ram Dass
Zij had toen geen flauw idee, welke zaadjes er toen werden gelegd voor alles wat ik op dit moment doe!
Alles is een proces en van tevoren weet je nooit waar jouw weg heen leidt. Ik neem je graag mee in een terugblik over het afgelopen jaar, want: Hoera!! Upenda één jaar!
Ik voel angst. Ik wil het niet voelen. Het liefst laat ik het verdwijnen. Én ik weet inmiddels dat dit nooit zal gaan werken en het altijd bij mij terugkomt.
Een kort verhaal van herkenning en een brug naar hoe het anders kan.
Ik leg je in deze blog graag uit wat de insteek van de gesprekken zal zijn en waarom, als je ervoor kiest om met mij te gaan samenwerken bij jouw persoonlijke ontwikkeling. en waarom en waarom. We gaan samen werken aan twee punten.
© Upenda door Cynthia Kunst